Αν και αυτή η αύξηση στην προσδοκώμενη επιβίωση ικανοποιεί το γενικό κοινωνικό αίσθημα, σίγουρα δημιουργεί πολλά ερωτηματικά - επιστημονικές προκλήσεις για τους ηλι­κιωμένους οδοντιατρικούς ασθενείς. Κάποια από τα προβλήματα αυτά είναι:

ΑΠΟΤΡΙΒΗ - ΦΘΟΡΑ ΤΩΝ ΔΟΝΤΙΩΝ

Έχει υπολογιστεί ότι τα δόντια φθείρονται κατά 30μ κάθε χρόνο ή περίπου 0,3 χιλ σε 10 χρόνια. Η φυσιολογική μάσηση προκαλεί σημαντική αποτριβή των οδοντικών ιστών. Σπάνια ένα άτομο 50 ετών δε θα έχει δόντια με εστίες αποκάλυψης της οδοντίνης μέσω της μασητικής αδαμαντίνης. Αυτές οι εστίες συνήθως φθείρονται ταχύτερα, είναι αντιαισθητικές και μπορεί να προκαλούν ευαισθησία. Σε περίπτωση βρυγμού ή τριγμού των δοντιών, ο βαθμός αποτριβής αυξάνεται σημαντικά και μπορεί να χρειαστεί ολοκληρωμένη οδο­ντιατρική θεραπεία αποκατάστασης, όταν ο ασθενής φθάσει την ηλικία των 50 ετών. Η φυσιολογική αποτρι­βή των δοντιών δεν μπορεί να αποφευχθεί. Όμως, μπορεί να μειωθεί σημαντικά η φθορά των δοντιών που προκαλείται από βρυγμό ή τριγμό με τη χρήση ειδικά κατασκευασμένων ναρθήκων.

ΥΦΙΖΗΣΗ ΤΩΝ ΟΥΛΩΝ

Με την πάροδο του χρόνου είναι αναπόφευκτη υφίζηση των ούλων. Αυτό δε δημιουργεί πρόβλημα σε πολλές περιπτώσεις, αλλά προκαλεί ευαισθησία της ρίζας σε μερικούς ασθενείς. Επίσης προκύπτει και αισθητικό πρόβλημα, όταν η υφίζηση των ούλων είναι εμφανής κατά την ομιλία ή το χαμόγελο. Σίγουρα, δεν είναι ό,τι καλύτερο η εικόνα των δοντιών με μεγάλο μήκος λόγω της υφίζησης των ούλων και με έντονο κίτρινο χρώμα που συνοδεύεται από μεγάλες οριζόντιες αύλακες-διαβρώσεις. Η πρό­ληψη της πτώσης των ούλων είναι δύσκολη και μερικές φορές αδύνατη, αλλά οι ασθενείς πρέπει να αποφεύγουν την υπερβολική ή την καταχρη­στική εφαρμογή των μέτρων στοματικής υγιεινής (έντονο και συχνό βούρτσισμα, σκληρή οδοντό­βουρτσα κλπ).

ΤΕΡΗΔΟΝΕΣ ΤΩΝ ΡΙΖΙΚΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΩΝ

Τα άτομα με ελάχιστους τερηδονισμούς κατά την ενήλικη φάση της ζωής τους μπορεί να εμφανίσουν σημαντική αύξηση των ριζικών τερηδονισμών κατά την τρίτη ηλικία. Οι τερηδόνες των ριζικών επιφανειών είναι ένα σημαντικό πρόβλημα στα ηλικιωμένα άτομα, γιατί τα ούλα υποχωρούν αποκαλύπτοντας την οδοντίνη και καθιστώντας την έτσι πιο ευπρόσβλητη στην τερηδόνα. Η πρόληψη των ριζικών τερηδονισμών προϋποθέτει τη σχολαστική εφαρμογή των μέτρων στοματικής υγιεινής και την εφαρμογή φθορίου με την οδοντόκρεμα ή με ειδικά δισκά­ρια.

ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΟΝΤΙΟΥ

Ένα υψηλό ποσοστό ηλικιωμένων εμφανί­ζει εντοπισμένη ή γενικευμένη νόσο του περιοδοντίου. Αυτή η εκφυλιστική κατάσταση είναι βραδείας εξέλιξης και προκαλεί κινητικότητα των δοντιών, υφίζηση των ούλων, συσσώρευση τροφών κάτω και γύρω από τα ούλα, κακοσμία και απώλεια μερικών ή όλων των δοντιών. Η νόσος του περιοδοντίου πρέπει να διαγνωστεί έγκαιρα και πολύ συχνά αντιμετωπίζεται. Η πρό­ληψη της συνδέεται με την άριστη στοματική υγιεινή. Άλλα μέτρα πρόληψης είναι το σωστό διαιτολόγιο και η αποφυγή του καπνίσματος.

ΔΥΣΧΡΩΜΙΑ ΤΩΝ ΔΟΝΤΙΩΝ

Οι τροφές που καταναλώνουμε και που έχουν έντονα χρώματα προκαλούν σταδιακά αλλαγές στο χρώμα των δοντιών. Στην ηλικία .των 50 ετών ελάχιστα άτομα έχουν το ανοικτό φωτεινό χρώμα των δοντιών που είχαν σε ηλικία 20 ετών. Οι χρωστικές που ευθύνονται για αυτό έχουν συνήθως κίτρινο, καφέ ή πορτοκαλί χρώμα. Δυστυχώς, μερικοί άνθρωποι προσλαμ­βάνουν διάφορες χημικές ουσίες ή φάρμακα που προκαλούν εσωτερική χρώση των δοντιών, κατά τη διάρκεια ή και μετά το στάδιο της ανάπτυξης τους. Αυτές οι κηλίδες είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να καθαριστούν. Οι επιφανειακές κηλί­δες με κίτρινο, καφέ και πορτοκαλί χρώμα (οι λεγόμενες κηλίδες της ηλικίας) εξαλείφονται απλά με τη χρήση λευκαντικών παραγόντων σε δισκάρια στο σπίτι ή στο ιατρείο. Αν και είναι δύσκολο να αποφευχθεί η δυσχρωμία των δοντιών, η εξά­λειψη των κηλίδων γίνεται σχετικά εύκολα και αποτελεσματικά.

ΡΩΓΜΕΣ ΚΑΙ ΑΤΕΛΕΙΕΣ ΣΤΟΥΣ ΟΔΟΝΤΙΚΟΥΣ ΙΣΤΟΥΣ

Ο έλεγχος των δοντιών των ηλικιωμένων με φωτισμό μας δείχνει τη δημιουργία ρωγμών ποικίλου βαθμού στην αδαμαντίνη. Φαίνεται αδύ­νατη η αποφυγή αυτού του φαινομένου. Όσο εντονότερη είναι η φυσική δραστηριότητα του ατόμου, τόσο περισσότερες ρωγμές θα διαπι­στώσουμε. Συχνά οι ρωγμές εμφανίζουν δυσχρωμία από τις τροφές κι έτσι τα δόντια φαί­νονται αντιαισθητικά και γερασμένα. Όταν έχουν φθαρεί οι μασητικές ή οι κοπτικές επιφάνειες μέχρι την οδοντίνη, η αδαμαντίνη υφίσταται κατάγματα κατά μήκος των παλαιών ρωγμών. Η αποκατάσταση αυτών των δοντιών είναι πολύ δύσκολη, γιατί ο τροχισμός τους δημιουργεί περαιτέρω ρωγμές και είναι δύσκολο να βρεθεί μία περιοχή άθικτη για τη διαμόρφωση των ορίων της αποκατάστασης. Συχνά οι ρωγμές επεκτείνονται και μέσα στην οδοντίνη και προ­καλούν έντονη ευαισθησία. Αυτά τα δόντια χρει­άζονται στεφάνες, επένθετα, ενδοδοντική θερα­πεία μερικές φορές και εξαγωγή σε ακραίες περιπτώσεις. Η πρόληψη των ρωγμών και του κατάγμα­τος των δοντιών συνδέεται άμεσα με τον τρόπο ζωής. Αυτοί που ασχολούνται με αθλήματα σωματικής επαφής ή άλλες δραστηριότητες όπου ασκούνται δυνάμεις στα δόντια, έχουν μεγάλες πιθανότητες να εμφανίσουν ρωγμές ή κατάγματα στα δόντια τους. Σε μερικά αθλήματα, συνιστάται η χρήση ειδικών προστατευτικών ναρ­θήκων.

ΑΔΥΝΑΜΙΑ - ΑΠΡΟΘΥΜΙΑ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ

Με την πάροδο του χρόνου, πολλοί άνθρω­ποι χάνουν την επιδεξιότητα που χρειάζεται για τον καθαρισμό των δοντιών και του στόματος, λόγω αρθρίτιδας, διανοητικών προβλημάτων ή άλλων προβλημάτων υγείας. Μερικοί απογοητεύ­ονται και χάνουν κάθε διάθεση να καθαρίσουν τα δόντια τους. Τα υπολείμματα των μαλακών και συνήθως γλυκών τροφών που παραμένουν στο στόμα πολλών ηλικιωμένων είναι καταστρεπτικά για τα δόντια τους. Σαν συνέπεια του ανεπαρ­κούς καθαρισμού έχουμε την ανάπτυξη μεγάλων και βαθέων τερηδονισμών, ιδίως στις επιφάνειες των ριζών. Αυτές οι βλάβες πρέπει να αποκαθί­στανται και να ακολουθεί συνεχής φροντίδα και παρακολούθηση. Αν αυτό δε γίνει, οι τερηδόνες θα εξελιχθούν και θα χρειαστεί εξαγωγή των δοντιών. Τα άτομα που δεν μπορούν να καθαρίσουν το στόμα τους μπορούν να βοηθηθούν σε αυτό από κάποιο άλλο άτομο. Η πρόληψη των τερηδο­νισμών στους ηλικιωμένους διευκολύνεται με τη χρήση φθοριούχων στοματοπλυμάτων ή οδοντό­κρεμων ή με την εφαρμογή φθορίου σε δισκάρια μία φορά την ημέρα και επί 5ν λίγο πριν από τον ύπνο. Οι ηλεκτρικές οδοντόβουρ­τσες μπορούν επίσης να βοηθήσουν τα άτομα που δυσκολεύονται στη χρήση των συμβατικών μέσων καθαρισμού.

Οι ηλικιωμένοι ασθενείς πρέπει να ενημερώ­νονται για τους διάφορους τρόπους με τους οποίους καταστρέφονται τα δόντια και οι ιστοί στήριξης στα τελευταία χρόνια της ζωής τους. Αυτό θα τους επιτρέψει να καταβάλουν κάθε προσπάθεια προκειμένου να αποφύγουν, περιορί­σουν, εξαλείψουν ή αντιμετωπίσουν τα προβλή­ματα του στόματος που συνδέονται με τη γήραν­ση του οργανισμού.