Το παρακάτω άρθρο αποτελεί έναν πρακτικό οδηγό πρώτων βοηθειών των πιο συχνών μυοσκελετικών κακώσεων και δίνει απλές συμβουλές που μπορεί να ακολουθήσει ο αθλητής εάν υποστεί έναν τραυματισμό, εώς του σημείου να αναζητήσει εξειδικευμένη ιατρική βοήθεια.

Τι χρειάζεται να έχουμε μαζί μας κατά τη διάρκεια της άθλησης;

Καλό θα ήταν ο αθλητής να έχει μία τσάντα (first aid kit) με κάποια βασικά αντικείμενα αντιμετώπισης ενός ενδεχόμενου τραυματισμού τα οποία πολύ εύκολα μπορεί να προμηθευτεί και θα τα χρησιμοποιήσει σαν πρώτη και αρχική βοήθεια:

• 2-3 ελαστικούς επιδέσμους μεσαίου μεγέθους που καλύπτουν τόσο το άνω όσο και το κάτω άκρο.
• 1 παγοκύστη
• Αμπούλες φυσιολογικού ορού για τον καθαρισμό τραύματος
• Αντισηπτικό διάλυμα
• Αποστειρωμένες γάζες
• Ελαστικά γάντια
• Ψαλίδι
• Αυτοκόλλητο tape
• Ψυκτικό σπρέι
• Αυτοκόλλητα τραύματος
• Τριγωνικό φάκελο/ανάρτηση άνω άκρου
• Αερονάρθηκα ακινητοποίησης φουσκωτό

Μυϊκή Θλάση

Πρόκειται για τον πιο συχνό αθλητικό τραυματισμό και στην ουσία είναι η ρήξη των μυϊκών ινών. Έχει τρεις βαθμούς ανάλογα με τη σοβαρότητα με συνηθέστερες να είναι του 1ου και 2ου βαθμού όπου παρατηρείται περιορισμένη και μετρίου βαθμού ρήξη.

Οι πιο εύκολα προσβαλλόμενες περιοχές είναι ο γαστροκνήμιος μυς (η “γάμπα”), οι οπίσθιοι μηριαίοι στο γόνατο και οι προσαγωγοί. Ο ασθενής μπορεί να νιώσει ένα απότομο “τράβηγμα” στον μυ ,για παράδειγμα στο τρέξιμο, συνοδευόμενο από οξύ πόνο.

Άμεσα θα πρέπει να σταματήσει η αθλητική δραστηριότητα ακολουθώντας τα παρακάτω:

• Ήπια περίδεση της περιοχής με έναν απλό ελαστικό επίδεσμο
• Άμεσα ψεκασμό με ψυκτικό σπρέι
• Ανάπαυση για τις επόμενες ημέρες του τραυματισμού και κίνηση ανάλογα με την ένταση του πόνου.
• Παγοθεραπεία για τις 2 πρώτες ημέρες
• Θερμά επιθέματα μετά την τρίτη ημέρα
• Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (π.χ Xefo, Voltaren) για 1-2 ημέρες το πολύ. Παρακεταμόλη (depon) 1γρ. κάθε 6-8 ώρες.
• Ήπιες διατάσεις από την πρώτη ημέρα

Αν περάσουν 7-10 ημέρες και ο πόνος επιμένει ή είναι ανυπόφορος από την πρώτη-δεύτερη ημέρα θα πρέπει να γίνει μαγνητική τομογραφία για τον ακριβή εντοπισμό του μεγέθους της βλάβης. Αν τα συμπτώματα είναι καλύτερα τις επόμενες ημέρες του αρχικού τραυματισμού δε θα χρειαστεί συνήθως κάποια απεικόνιση.

Αιμάτωμα

Πρόκειται για τη συσσώρευση αίματος σε κάποιο σημείο του σώματος. Προκύπτει από τη ρήξη των υποκείμενων αιμοφόρων αγγείων και χαρακτηριστικά εμφανίζεται μία εκχύμωση και οίδημα στην περιοχή. Συμβαίνει συνήθως με τη συμμετοχή μας σε αθλήματα επαφής (π.χ μπάσκετ, ποδόσφαιρο, πολεμικές τέχνες) και μετά από άμεση πλήξη.

Το αιμάτωμα συνήθως απορροφάται από τον οργανισμό μόνο του και σπάνια απαιτεί χειρουργική παροχέτευση. Η διαδικασία μπορεί να κρατήσει εβδομάδες ή και παραπάνω. Ο αρχικός πόνος φεύγει εντός των πρώτων ημερών. Άμεσα μέτρα είναι ο περιορισμός του αρχικού αιματώματος εφαρμόζοντας:

• Παγοθεραπεία κάθε 2-3 ώρες για 10 λεπτά
• Ελαστική περίδεση με επίδεσμο για 2-3 ημέρες
• Απλά παυσίπονα ανάλογα με την ένταση του πόνου
• Ανύψωση του τραυματισμένου σκέλους

Αναζητούμε ιατρική βοήθεια αν το αιμάτωμα συνοδεύεται και από αντίστοιχη αδυναμία κίνησης του υποκείμενου οστού, όπου θα πρέπει να αποκλειστεί η περίπτωση κατάγματος.

Διάστρεμμα Ποδοκνημικής

Είναι η διάταση ή ρήξη των θυλακικών και συνδεσμικών στοιχείων που συγκρατούν τα οστά του αστραγάλου, της κνήμης και της περόνης στην άρθρωση της ποδοκνημικής. Είναι ο χαρακτηριστικός τραυματισμός που μπορεί ένας αθλούμενος να υποστεί όταν “γυρίζει” το πόδι στο τρέξιμο. Ταξινομείται πάλι ανάλογα με το βαθμό (1ου εώς 3ου). Όσο πιο σοβαρό είναι το διάστρεμμα τόσο πιο έντονα είναι τα συμπτώματα.

Όταν “γυρίσουμε” το πόδι μας θα πρέπει άμεσα:

• Να εφαρμόσουμε μία παγοκύστη στην τραυματισμένη περιοχή για τη μείωση του οιδήματος και αρχικά να βάλουμε ψυκτικό σπρέι
• Να προχωρήσουμε σε περίδεση σχετικά “σφιχτή” στου αστραγάλου
• Να διακόψουμε την αθλητική δραστηριότητα καθώς μπορεί ο τραυματισμός να χειροτερέψει
• Να ανυψώσουμε το σκέλος

Στη συνέχεια μετά από μισή ώρα θα δοκιμάσουμε να κάνουμε κάποια μικρά βήματα για να δούμε κατά πόσο μπορούμε να πατήσουμε χωρίς σημαντικά ενοχλήματα το πόδι. Αν η κίνηση είναι ανεκτή θα ακολουθήσει ανάπαυση εώς το επόμενο πρωί που θα γίνει νέος έλεγχος κινητικότητας. Αν όμως η κίνηση είναι αδύνατη και ο πόνος αρκετά σημαντικός είναι απαραίτητος ο ακτινολογικός έλεγχος για τον αποκλεισμό του κατάγματος σε κάποιο από τα οστά της περιοχής.

Τα περισσότερα διαστρέμματα είναι 1ου βαθμού και η αποθεραπεία με πάγο-ανάπαυση-βάδιση στο όριο του πόνου διαρκούν 7-10 ημέρες. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ειδικοί νάρθηκες βοηθητικά στη βάδιση όπως η μπότα ποδοκνημικής και το aircast.

Θλαστικά τραύματα

Θλαστικό τραύμα θεωρείται κάθε τραυματισμός που οδηγεί σε λύση της συνέχειας του δέρματος και ενδεχομένως των υποκείμενων ιστών. Προκύπτουν ως αποτέλεσμα πτώσης στο έδαφος ή πλήξης σε αιχμηρά αντικείμενα.

Αρχικά απομακρύνουμε ή κόβουμε τα ρούχα που καλύπτουν την περιοχή και στη συνέχεια:

• Ξεπλένουμε με άφθονο φυσιολογικό ορό ή αν δεν έχουμε με άφθονο νερό βρύσης
• Εφαρμόζουμε αποστειρωμένες γάζες και αντισηπτικό διάλυμα
• Καλύπτουμε την περιοχή με ελαστικό επίδεσμο σχετικά σφιχτά για τον έλεγχο της αιμορραγίας
• Στη συνέχεια αναζητούμε ιατρική βοήθεια για το ενδεχόμενο ανάγκης συρραφής του τραύματος.

Κατάγματα

Πρόκειται για κακώσεις πολύ υψηλής βίας που προκαλούν λύση της συνέχειας (σπάσιμο) του οστού. Μπορεί να είναι από απλές ρωγμές εώς και επιπλεγμένα κατάγματα. Χαρακτηριστικό είναι ο πολύ έντονος πόνος κατά την ψηλάφηση, το οίδημα και ενδεχομένως η παραμόρφωση του οστού που φαίνεται κατά την επισκόπηση.

Συχνά οι αθλητές παθαίνουν και “κατάγματα εκ κοπώσεως – stress fractures” τα οποία έχουν ως αίτιο την έντονη καταπόνηση της περιοχής (π.χ δρομείς μεγάλων αποστάσεων).

• Αρχικά φροντίζουμε να περιορίσουμε τυχόν αιμορραγία αν υπάρχει συνοδό τραύμα, καθαρίζοντας την περιοχή και κάνοντας μία περίδεση με ελαστικό επίδεσμο.
• Στη συνέχεια τοποθετούμε μία παγοκύστη στο τραυματισμένο άκρο και το ανυψώνουμε για τον περιορισμό του οιδήματος.
• Εφαρμόζουμε έναν φουσκωτό αερονάρθηκα για την ακινητοποίηση του άκρου (χέρι, πόδι) ο οποίος τοποθετείται εύκολα. Η ακινητοποίηση μειώνει σημαντικά τον πόνο και περιορίζει το οίδημα.
• Αν ο τραυματισμός αφορά τον ώμο ή την κλείδα, ακινητοποιούμε το άκρο με έναν απλό τριγωνικό φάκελο/επίδεσμο.

Επόμενο βήμα είναι να αναζητήσουμε άμεσα ιατρική βοήθεια καθώς θα πρέπει να γίνει απεικονιστικός έλεγχος της περιοχής.

Εξαρθρήματα

Εξάρθρημα ή εξάρθρωση είναι η απώλεια επαλληλίας των συνδεόμενων αρθρικών επιφανειών. Συχνότερα εμφανίζεται στην περιοχή του ώμου και λιγότερα συχνά σε άλλες περιοχές (π.χ επιγονατίδα). Χαρακτηριστικά ο ασθενής δεν μπορεί να κινήσει καθόλου το άκρο και αισθάνεται οξύ πόνο.

Ο τραυματισμός αυτός αποτελεί μία αρκετά σοβαρή και επείγουσα κατάσταση που απαιτεί άμεση αντιμετώπιση από εξειδικευμένο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό.

• Απαγορεύεται να κάνουμε προσπάθεια ανάταξης του εξαρθρήματος πριν γίνει εκτίμηση κλινική και απεικονιστική από ειδικό Ιατρό. Μπορεί να συνυπάρχει αγγειακή ή νευρολογική βλάβη, καθώς και κάταγμα του οστού.
• Ακινητοποιούμε το άνω άκρο με έναν τριγωνικό επίδεσμο και το κάτω άκρο με έναν αερονάρθηκα. Εφαρμόζουμε τοπικά παγοκύστη. Δε δίνουμε υγρά και φαγητό στον ασθενή πριν μεταβεί για εκτίμηση στο νοσοκομείο, καθώς μπορεί να χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση.
• Κατευθυνόμαστε προς μία οργανωμένη Δομή Υγείας για την περαιτέρω αντιμετώπιση της κάκωσης.