Με τον όρο «τρύπα του όζοντος» εννοούμε την ελάττωση της στιβάδας του ολικού όζοντος της στρατόσφαιρας που απορροφά την υπεριώδη ακτινοβολία.

Η υπέρμετρη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία προκαλεί στο δέρμα παρενέργειες, άμεσες όπως το έγκαυμα και απώτερες όπως πρόωρη γήρανση και καρκίνο του δέρματος (επιθηλιώματα και μελάνωμα). Τα επιθηλιώματα αποτελούν καλοήθεις όγκους, ενώ το μελάνωμα είναι μία από τις χειρότερες μορφές καρκίνου στον άνθρωπο. Όλες οι μελέτες καταλήγουν σήμερα στο συμπέρασμα ότι η εμφάνιση επιθηλιώματος και πρόωρης γήρανσης σχετίζεται άμεσα με τη χρόνια έκθεση στον ήλιο, ενώ η εμφάνιση μελανώματος σχετίζεται με τον αριθμό των ηλιακών εγκαυμάτων που έχει υποστεί κάποιος στην παιδική του ηλικία. Σημειώνεται ότι το 80% της διά βίου συνολικής έκθεσης στον ήλιο συμπληρώνεται στην ηλικία των 18 ετών!!! Επίσης το παιδικό δέρμα είναι πιο ευαίσθητο στον ήλιο σε σχέση με του ενήλικα και παθαίνει ευκολότερα έγκαυμα. Για παράδειγμα, όταν ένα ανοικτόχρωμο ξανθό παιδί εκτεθεί στον ήλιο στις 12 η ώρα το μεσημέρι, καλοκαίρι, θα πάθει πρώτου βαθμού έγκαυμα σε 10 λεπτά. Επομένως η ηλιοπροφύλαξη πρέπει να αρχίζει από τη βρεφική ηλικία και να αποτελεί τρόπο ζωής για όλη την οικογένεια. Τα παιδιά εύκολα ακολουθούν το παράδειγμα των γονιών, επομένως υιοθετήστε πρώτα οι γονείς τα κατάλληλα μέτρα ηλιοπροφύλαξης ώστε να γίνουν ρουτίνα στα παιδιά σας.

Τι μέτρα όμως πρέπει να λαμβάνονται;

1) Να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο μεταξύ 11 π.μ.–3 μ.μ. επειδή η υπεριώδης ακτινοβολία που φτάνει στη γη στο χρονικό αυτό διάστημα είναι εντονότερη.

Εάν το παιδί παίζει εκτός σπιτιού, εξηγήστε του ότι όταν η σκιά του στον ήλιο γίνει κοντύτερη από το ανάστημά του, αυτό σημαίνει ότι οι ακτίνες του ήλιου είναι έντονες και επικίνδυνες και πρέπει να συνεχίσει το παιγνίδι σε σκιερό μέρος!!

2) Όταν πρόκειται να εκτεθούμε στον ήλιο, να χρησιμοποιείται αντηλιακό σε όλα τα ακάλυπτα μέρη του σώματος.

Το αντηλιακό να έχει δείκτη προστασίας τουλάχιστο 15, η επάλειψη να γίνεται 15-30 λεπτά πριν από την έκθεση στον ήλιο και να επαναλαμβάνεται κάθε 2-3 ώρες. Όταν το παιδί μπαινοβγαίνει στη θάλασσα, η χρήση αντηλιακού πρέπει να είναι συχνότερη. Χρήση αντηλιακού με δείκτη προστασίας 15 σημαίνει ότι μας επιτρέπει να καθίσουμε στον ήλιο 15 φορές περισσότερο μέχρι να παρουσιάσουμε κοκκινίλα στο δέρμα σε σχέση με το να μη χρησιμοποιούσαμε αντιηλιακό. Σημειώνεται ότι το δέρμα πρέπει να επαλείφεται με ικανή ποσότητα αντηλιακού. Μικρή δόση αντηλιακού ελαττώνει τον βαθμό προστασίας του μέχρι και 50%.

Τα αντηλιακά περιέχουν χημικά φίλτρα που απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία ή φυσικά φίλτρα που την αντανακλούν. Στα παιδιά συνιστώνται αντηλιακά από φυσικά φίλτρα. Για να τα καταλάβετε, αφήνουν πάντα στο δέρμα ένα άσπρο φιλμ. Σημειώνεται ότι το αντηλιακό δεν πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο στην παραλία, αλλά οπουδήποτε εκτεθούμε στον ήλιο (παιδική χαρά, βόλτα κ.α.). Η σκιά μας καλύπτει μερικώς από τον ήλιο, δεδομένου ότι η ηλιακή ακτινοβολία αντανακλάται από επιφάνειες όπως η άμμος, το νερό και το τσιμέντο.

Τονίζεται ότι 1) τα αντιηλιακά δεν μας προστατεύουν πλήρως από τον ήλιο. Αυτό σημαίνει ότι η χρήση αντηλιακού δεν μας επιτρέπει να καθόμαστε στον ήλιο για μεγάλο χρονικό διάστημα ή στις μεσημβρινές ώρες, 2) δεν χρησιμοποιούνται σε βρέφη ηλικίας μέχρι 6 μηνών. Τα μωρά μέχρι 6 μηνών απλά δεν πρέπει να εκτίθενται στον ήλιο 3) τα περισσότερα αντηλιακά έχουν διάρκεια ζωής περίπου δύο χρόνια. Επομένως μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το αντηλιακό της προηγούμενης χρονιάς, αν βέβαια το είχατε σε δροσερό μέρος (θερμοκρασία μικρότερη από 25oC).

3) Εκτός από το αντηλιακό, στα μέτρα ηλιοπροφύλαξης περιλαμβάνονται πλατύγυρο καπέλο, ανοικτόχρωμες μπλούζες με μανίκια, γυαλιά ηλίου.

Το καπέλο πρέπει να είναι πλατύγυρο ώστε να προστατεύει το πρόσωπο, τον αυχένα και τα αυτιά.

Οι μπλούζες και τα παντελόνια πρέπει να έχουν πυκνή ύφανση για να προστατεύουν από τον ήλιο. Τα ρούχα είναι ηλιοπροστατευτικά όταν δεν μπορείς να δεις μέσα από αυτά όταν τα σηκώσεις στο φως. Προσπαθήστε να είναι καλυμμένοι οι ώμοι και ο αυχένας του παιδιού. Δέχονται το μεγαλύτερο ποσό ακτινοβολίας και είναι οι συνήθεις θέσεις εγκαυμάτων. Σημειώνεται ότι, ανεξαρτήτως τύπου ύφανσης υφάσματος, όταν αυτό βραχεί, ελαττώνεται η ηλιοπροστατευτική του ικανότητα κατά το ήμισυ.

Τα γυαλιά ηλίου πρέπει να τηρούν κατάλληλες προδιαγραφές και αυτό εξασφαλίζεται όταν τα αγοράσουμε από κατάστημα οπτικών.

Τα μέτρα ηλιοπροφύλαξης είναι απλά και εύκολο να τηρηθούν. Ας τα ενσωματώσουμε λοιπόν στον τρόπο ζωής μας.

Δημοσ. στο περιοδικό «Παιδί, Υγεία & Ανατροφή» τεύχος 33: 52-6, 2005