Ένα πλήθος παθήσεων προσβάλλει το παχύ έντερο και χιλιάδες χειρουργικών επεμβάσεων εκτελούνται κάθε χρόνο σε αυτό το σημαντικό όργανο του ανθρώπινου οργανισμού. Εξάλλου ο καρκίνος που προσβάλλει αυτό το τμήμα του εντέρου αποτελεί έναν από τους συχνότερους στον κόσμο. Η χειρουργική θεραπεία είναι η πλέον αποτελεσματική μέθοδος εκρίζωσης των σοβαρών παθήσεων του παχέος εντέρου, αλλά και αυτή που μπορεί να προσφέρει μακροπρόθεσμη ανακούφηση από τα βασανιστικά  ενοχλήματα και την ταλαιπωρία που προκαλούν στους ασθενείς.

Η ελάχιστα τραυματική χειρουργική έχει κερδίσει ιδιαίτερο έδαφος μετά την τρομερή επιτυχία και παγκόσμια αποδοχή της λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής. Μετά  την ασφαλή διενέργεια  των περισσότερων παθήσεων της κοιλιάς με αυτή την επαναστατική, για τα δεδομένα της χειρουργικής του 20ου αιώνα, τεχνική, η λαπαροσκόπηση έχει πια ανοιξει πραγματικά νέους ορίζοντες στη μοντέρνα αντιμετώπιση σχεδόν όλων των παθήσεων του παχέος εντέρου και του ορθού.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΚΟΛΕΚΤΟΜΗ;

Είναι η εκτομή, δηλαδή η αφαίρεση με χειρουργική μέθοδο, τμήματος ή και όλου του κόλου. Το κόλον είναι το παχύ έντερο, που αποτελεί και το κατώτερο τμήμα του πεπτικού σωλήνα. Το κόλον καταλήγει στο ορθό, όπου αποθηκεύονται παροδικά τα κόπρανα, πριν την αποβολή τους από το σώμα μέσω του πρωκτού. Μέσα στο παχύ έντερο απορροφάται νερό και τα υπολείμματα των άπεπτων τροφών μετατρέπονται σταδιακά σε κόπρανα.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ «ΑΝΟΙΚΤΩΝ» ΚΟΛΕΚΤΟΜΩΝ;

Στις κλασσικές «ανοικτές» επεμβάσεις, οι χειρουργοί παραδοσιακά κάνουν στην κοιλιά μια τομή 20-40 εκατοστά. Η  ταλαιπωρία που συνδέεται με αυτές τις τομές μπορεί να παρατείνει το χρόνο παραμονής σε νοσοκομείο και μπορεί να περιορίσει το πόσο γρήγορα ένας ασθενής μπορεί να αναλάβει τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες του.

Αν και ριζικές και απόλυτα θεραπευτικές, οι κλασσικές «ανοικτές» κολεκτομές είναι ιδιαίτερα διεισδυτικές επεμβάσεις, διότι, εκτός του ότι ο χειρουργός είναι αναγκασμένος να εισέλθει στην κοιλιά μέσω μιας μεγάλης τομής, συνήθως χρειάζεται να αναμοχλεύσει με τα χέρια του πολλά από τα σπλάγχνα, που βρίσκονται μέσα σε αυτή. Έτσι το «χειρουργικό τραύμα» είναι σημαντικό. Οι ασθενείς αντιμετωπίζουν μια συχνά μεγάλη και δύσκολη περίοδο ανάρρωσης. Η μετεγχειρητική παραμονή τους στο νοσοκομείο είναι κατά μέσο όρο 5-8 ημέρες και, συνήθως, απαιτείται μια περίοδος ανάρρωσης 6 εβδομάδων.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ;

Οι ελάχιστα επεμβατικές χειρουργικές τεχνικές χρησιμοποιούν προηγμένες τεχνολογίες για να αποφευχθεί η ανάγκη για μεγάλες τομές. Χρησιμοποιώντας αυτές τις τεχνικές η προσπέλαση στην κοιλιά, ο χειρισμός των οργάνων και βασικοί χειρουργικοί χρόνοι διενεργούνται με την ελαχιστοποίηση του χειρουργικού τραύματος. Έτσι μπορεί να εκτελεστεί με επιτυχία μια ποικιλία κοινών καλοήθων και κακοήθων του παχέος εντέρου, τόσο του κόλου, όσο και του ορθού. Η λαπαροσκοπική χειρουργική είναι η πιο συνηθισμένη και η πιο παλιά εφαρμοζόμενη ελάχιστα επεμβατική χειρουργική τεχνική.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΚΟΛΕΚΤΟΜΗ;

Στις λαπαροσκοπικές κολεκτομές, ο χειρουργός κάνει 4 ή 5 μικρές τομές, μισό ή ένα εκατοστό η καθεμιά.

Όλη η επέμβαση γίνεται μέσα από στενούς σωλήνες, από όπου εισάγονται τα εξειδικευμένα λαπαροσκοπικά χειρουργικά εργαλεία. Στην αρχή της επέμβασης η κοιλιά διογκώνεται με αέριο διοξείδιο του άνθρακα για να παράσχει τον απαραίτητο χώρο εργασίας για τον χειρουργό.

Το λαπαροσκόπιο, που είναι ένα μικροσκοπικό τηλεσκόπιο συνδεδεμένο με μια βιντεοκάμερα εισέρχεται μέσα από έναν από αυτούς τους σωλήνες και επιτρέπει στο χειρουργό να παρακολουθεί μια μεγεθυμένη εικόνα των εσωτερικών οργάνων του ασθενούς στην οθόνη μιας τηλεόρασης.

Μία από τις μικρές τομές μεγαλώνει 2-3 εκατοστά στο τέλος της επέμβασης προκειμένου να αφαιρεθεί το τμήμα του κόλου ή του ορθού που έχει εκταμεί και να ολοκληρωθεί, έτσι, η επέμβαση.

ΠΟIΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ;

Ο μικρότερος μετεγχειρητικός πόνος, ο λιγότερος χρόνος παραμονής στο νοσοκομείο, η ταχύτερη επιστροφή σε μια δίαιτα στερεής τροφής, η γρηγορότερη λειτουργία του εντέρου, η σύντομη επιστροφή στις συνηθισμένες δραστηριότητες, τα καλύτερα αισθητικά αποτελέσματα και το μικρότερο χειρουργικό τραύμα με τη διατήρηση της καλής ανοσολογικής κατάστασης του ογκολογικού ασθενούς.

ΤΙ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΚΟΛΕΚΤΟΜΗ;

Η διάγνωση των περισσότερων ασθενειών του παχέος εντέρου γίνεται με την κολονοσκόπιση. Με αυτήν εκτιμάται το εσωτερικό του παχέος εντέρου. Το πιο σύγχρονο τεχνολογικό επίτευγμα των απεικονιστικών μεθόδων του παχέος εντέρου είναι αναμφισβήτητα η αξονική κολονογραφία (Virtual Colonoscopy), με την οποία μπορεί να ελεχθεί το εσωτερικού του οργάνου, χωρίς ο ασθενής να υποβληθεί στην όχι πάντα άνετη και ευχάριστη εξέταση της κολονοσκόπησης.

Η αξονική τομογραφία κοιλίας αποδεικνύεται συχνά μια πολύ χρήσιμη μέθοδος και είναι απαραίτητη πρινν από κάθε επέμβαση που γίνεται στο παχύ έντερο για καρκίνο.

Όπως και πριν από κάθε χειρουργική επέμβαση, οι κατάλληλες αιματολογικές εξετάσεις, το ηλεκτροκαρδιογράφημα και η ακτινογραφία θώρακος είναι απαραίτητες.

Σε κάθε μεγάλη επέμβαση του παχέος εντέρου, το κόλον και το ορθό πρέπει να είναι τελείως άδειο πριν από την επέμβαση. Οι ασθενείς πρέπει να πιούν μια μεγάλη ποσότητα καθαρτικού υγρού την προηγούμενη της επέμβασης.

ΠΟΤΕ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΙΑ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΚΟΛΕΚΤΟΜΗ;

Οι ενδείξεις της λαπαροσκοπικής κολεκτομής είναι οι ίδιες με αυτές της ανοικτής  μεθόδου. Κάθε καλοήθης πάθηση του παχέος εντέρου, όπως εκκολπωματίτιδα, πολύποδες, ελκώδης κολίτιδα, πρόπτωση του ορθού και άλλες μπορούν να αντιμετωπιστούν λαπαροσκοπικά. Μία από τις συχνότερες παθήσεις του οργάνου αυτού στις Δυτικές κοινωνίες, που άρχισε να αντιμετωπίζεται ως επί το πλείστον λαπαροσκοπικά εδώ και αρκετά χρόνια είναι η εκκολπωματίτιδα.

Αν και τα πρώτα χρόνια της εφαρμογής των λαπαροσκοπικών επεμβάσεων στο παχύ έντερο, δηλαδή έως τα μέσα της δεκαετίας του 1990, οι χειρουργοί απέφευγαν τις λαπαροσκοπικές επεμβάσεις για τον καρκίνο, οι μεγάλες, πολυκεντρικές έρευνες από την Αμερική, την Ευρώπη και την Αυστραλία απέδειξαν ότι οι λαπαροσκοπικές κολεκτομές είναι εξίσου αποτελεσματικές ογκολογικά και επιτυγχάνουν ριζική εκτομή των κακοήθων όγκων.

Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις ίσως η λαπαροσκοπική κολεκτομή μπορεί να αποβεί περισσότερο ωφέλιμη από την «ανοικτή» χειρουργική για τον ογκολογικό ασθενή, διότι φαίνεται ότι επιφέρει χαμηλότερη ανοσοκαταστολή, δηλαδή προσβολή του αμυντικού συστήματος του οργανισμού, αλλά και, λόγω της ιδιαίτερης μεγέθυνσης και της ανάδειξης λεπτομερειών μέσω της όρασης διά του λαπαροσκοπίου μπορεί να βοηθά το χειρουργό να κάνει καλύτερο καθαρισμό των λεμφαδένων, κάτι που έχει μεγάλη ογκολογική σημασία.

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΜΙΑ ΚΟΛΕΚΤΟΜΗ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΑ;

Ασθενείς με πολύ βαριά ανεπάρκεια του καρδιαναπνευστικού τους συστήματος μπορεί να μην είναι υποψήφιοι για τη διενέργεια μιας μεγάλης λαπαροσκοπικής επέμβασης. Σε κάποιους ασθενείς η λαπαροσκοπική μέθοδος μπορεί να μην είναι δυνατόν να ολοκληρωθεί και να χρειαστεί η μετατροπή της σε ανοικτή. Παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τις πιθανότητες για κάτι τέτοιο είναι η παχυσαρκία, το ιστορικό προηγούμενης επέμβασης στην κοιλιά, που έχει δημιουργήσει πολλές συμφύσεις, η αδυναμία ύπαρξης καθαρής εικόνας των οργάνων και αιμορραγικά προβλήματα κατά τη διάρκεια της επέμβασης.

ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΕΜΒΑΣΗ;

Ο ασθενής σηκώνεται και περπατά την επόμενη κιόλας ημέρα. Αυτό μειώνει τους μυϊκούς πόνους και βοηθά σημαντικά την αναπνευστική λειτουργία. Την τρίτη μετεγχειρητική ημέρα σιτίζεται με μαλακή τροφή και εξέρχεται από το νοσοκομείο συνήθως έως την πέμπτη μετεγχειρητική ημέρα. Είναι έτοιμος να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες (μπάνιο, οδήγηση, εργασία, σεξουαλικές δραστηριότητες) σε δέκα περίπου ημέρες.

Τμήμα του παραπάνω ενημερωτικού κειμένου δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ (2004, Περίοδος Β, αρ. Τεύχους 14) από τους Γ. Θεοδωρόπουλο και Κ. Κωνσταντινίδη

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΠΡΩΚΤΟΥ;

Οι χειρουργοί παχέος εντέρου και πρωκτού είναι ειδικοί στη χειρουργική και στη μη χειρουργική θεραπεία των παθήσεων του παχέος εντέρου, του ορθού και του πρωκτού. Έχουν ολοκληρώσει  ένα πλήρως δομημένο πρόγραμμα εξειδίκευσης και προηγμένης χειρουργικής εκπαίδευσης στη θεραπεία των ασθενειών αυτών, ενώ προηγουμένως έχουν πλήρως καταρτιστεί στη γενική χειρουργική και έχουν λάβει το σχετικό τίτλο ειδικότητας. Συνήθως έχουν πιστοποιηθεί ως ειδικοί χειρουργοί, έχοντας λάβει τίτλο εξειδίκευσης μετά την επιτυχή συμμετοχή τους σε σχετικές Ευρωπαϊκές ή Αμερικανικές εξετάσεις εξειδίκευσης. Είναι εξαιρετικά έμπειροι στην αντιμετώπιση τόσο των καλοήθων, όσο και των κακοήθων νόσων του παχέος εντέρου, του ορθού και του πρωκτού και είναι σε θέση να αξιολογήσουν διαγνωστικά, να οργανώσουν τον απαραίτητο έλεγχο των ασθενών, να προτείνουν την κατάλληλη θεραπευτική στρατηγική  και να προβούν στην εξειδικευμένη χειρουργική θεραπεία των παθήσεων που άπτονται του ειδικότερου γνωστικού τους αντικειμένου.